DEKLARATË
19 maj 2022
Me datë 17 maj 2022, përderisa në Pejë po festohej Festa e Abetares me fëmijët e klasëve të para nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, e Presheva, në pjesën e ulëseve prapa një rrjete 10 fëmijë të komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptian po rrinin të ndarë dhe po i vrojtonin bashkëmoshatarët e tyre. Në videon e publikuar nga mediat këta fëmijë e shprehin qartë dëshirën që të festojnë së bashku me fëmijët e tjerë, përderisa mësuesja e tyre arsyetonte këtë ndarje në mënyrë të pakuptimtë. Ky është një rast i tmerrshëm, i dhimbshëm por i vazhdueshëm i segregimit dhe diskriminimit ndaj komuniteteve që diskriminohen e përjashtohen në mënyrë sistematike.
Kjo ngjarje e turpshme e institucionit shkollor ndodhi në praninë e përfaqësuesve të institucioneve qëndrore e lokale si: Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit dhe Komunës së Pejës.
Rrjeti për të Drejtat e Njeriut, dhe të gjitha organizatat tjera të shoqërisë civile të nënshkruara në këtë letër, dënojnë ashpër veprimet e tilla përjashtuese dhe diskriminuese të pjestarëve të komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptian, e sidomos kur kemi të bëjmë me fëmijë, si kategori më e ndjeshme dhe qartazi e pambrojtur, e shoqërisë sonë.
Andaj, kërkojmë që ky rast të trajtohet në bazë të Ligjit për Mbrojtje nga Diskriminimi, i cili garanton trajtimin e barabartë pa kurrfarë diskriminimi të drejtpërdrejtë apo të tërthortë. Diskriminimi definohet si çdo dallim, përjashtim, kufizim ose preferencë në çfarëdo baze, që ka për qëllim apo efekt të zhvleftësojë ose cenojë njohjen, gëzimin ose ushtrimin, në të njëjtën mënyrë me të tjerët, të të drejtave dhe lirive themelore të njohura nga Kushtetuta dhe ligjet tjera të aplikueshme në Republikën e Kosovës.
Poashtu, Neni 8 i Ligjit për të Mbrojtjen e Fëmijëve potencon se “të gjitha institucionet, ofruesit e shërbimeve, profesionistët për mbrojtjen e fëmijës, duhet të marrin të gjitha masat e duhura, me qëllim që fëmija të jetë i mbrojtur nga të gjitha format e diskriminimit.”
Veprimet nga MASHTI dhe Drejtoria Komunale e Arsimit në Pejë, duhen të jenë urgjente dhe efikase në marrjen e masave adekuate diciplinore ndaj mësueses, stafit të shkollës përkatëse, por në përgjithësi, edhe të rasteve të tilla që kanë ndikim negativ tek këto komunitete dhe në perceptimin e shoqërisë në përgjithësi.
Është shumë e rëndësishme që të mos reagojmë vetëm në ditë me ngjarje si kjo dhe ditët e tjera të kalojnë në heshtje dhe pa veprim e luftë ndaj diskriminimit. U bëjmë thirrje institucioneve të Republikës së Kosovës që të punojnë fuqishëm në parandalimin e rasteve të tilla segreguese dhe të punojnë në aspektin e ndërgjegjësimit të shoqërisë. Njëkohësisht, kërkojmë përgjegjësi institucionale dhe marrjen e masave adekuate për rastin në fjalë, duke inkurajuar përfshirje dhe monitorim substancial nga ana e Inspektoratit të Arsimit, Avokatit të Popullit, dhe institucioneve përgjegjëse për zbatimin e Ligjit për Mbrojtje nga Diskriminimi dhe Ligjit për Mbrojtjen e Fëmijëve.
______
(ROM)
DEKLARACIA
19 mayi 2022
Pe data 17 mayi 2022, ji kay ano Pekya festingyola sine Abetaraki Festa e anglune klasake qhavorenca kotar Kosova, Albania, Vrdloriguni Makedonia thay Presheva, pe beshavinengo kotor palo yekh rafin 10 qhavore e komunitetengo roma, ashkalie thay egipqanya beshna sine ulavde thay dikhena sine olenge bershenge qhavoren. Pe video publikimo kotar o medie akala qhavore klaso sikavena o mangipe kay te festinen khetane yaver qhavorenca, ji kay olengi sikavni yustifikinla sine akava ulavipe, pe yekh bi halo drom. Akava si yekh darakeripasko suro, dukhavno e segregipasko thay diskriminaciako direkt o komunitetya kola diskriminingyona thay avringyona sistematikune dromea.
Akava lajavipasko ovipe e skolaka instituciako ulo pe prezenca e centralune institucienge reprezentengo sar si: Ministria vash Edukipe, Skencia thay Tehnologia thay Pekyaki Komuna.
Manushikane Hakayengi Rafin zoralipea krisinla ayeka akcie e ulavipasko thay diskriminaciako e jenengo e komunitetengo roma, ashkalie thay egipqanya, a maybut kana simen te kera e qhavorenca, sar may senzitivuni kategoria thay sasavipea may na garavdi, andar amaro amalipe.
Odoleske, roda kay akava suro te treteringyol pe baza e Krisesko vash Garavipea kotar Diskriminacia, kova garantinla o beraber treteripe bizo nisavo direktuno ose indirektuno diskriminipe. Diskriminacia definingyola sar sasavo ulavipe, avripe limitipe ose preference pe sasavi baza, koya sila pe efekti ose resipe te telarel ose peravel o penjaripe, leipe ose keripe e, pe som drom e yaverenca , e hakayengo thay temelune tromalipyengo kola penjargyona kotar Konstitucia thay yaver aplikime krisya ani Kosovaki Republika.
Pe ayni vaht, Artiklo 8 e Krisesko vash Qhavorengo Garavipe phenla kay “savore institucie, serviseske deyutne, profesionistya vash qhavorengo garavipe, musay te lens ah o droma, resipea kay o qhavoro te ovel garavdo kotar o sah diskriminaciake forme.”
O akcie kotar MEST thay Komunako Direktoriati e Skoluipasko ano Pekya, musay te oven urgentune thay efikasune pe leipe e adekvatune disiplinipaske bajakengo direkt e sikavni, konkret skolake personeli, numay pe generali, vi pe yaver ayeka surengo kola silen negativuni influenca ko komunitetya thay pe amalipaski percepcia pe geenrali.
Sitov but mahatno kay te na regain numay oe dive kana ovna ovipya sara kava thay o yaver dive te nakhen pe traynipe thay bizo nisavi akcia thay maripe mamuy diskriminacia. Khara Kosovaka republikake institicie kay te keren zorale buti pe aqhavipe e ayeka segregaciake surengo thay te keren buti pe vazdipe e amalipaske godinipasko. Pe ayni vaht, roda institucionaluno godornipe pe leipe e adekvatune bajakengi vash o suro pe alav, inkuraipea sahastaripe thay substancialuno monitoripe kotar Skoluipasko Inspektoriati, Ombudsmani, thay godorne institucie vash implementacia e Krisesko vas Garavipe kotar e Diskriminacia thay Krisesko vash Qhavorengo Garavipe.
____
(SRB)
SAOPŠTENJE
19. maj 2022.
Dana 17. maja 2022. godine, dok se u Peći obeležavao praznik Bukvara sa decom prvog razreda sa Kosova, iz Albanije, Severne Makedonije i Preševa, 10 dece iz zajednica Roma, Aškalija i Egipćana sedelo je u delu sa sedištima iza jedne mreže, odvojeno, i posmatrali su svoje vršnjake. Na snimku koji su objavili mediji ova deca jasno izražavaju želju da slave zajedno sa ostalom decom, dok je njihova učiteljica to razdvajanje opravdala, na besmislen način. Ovo je užasan, bolan, ali trajan slučaj segregacije i diskriminacije zajednica koje su sistematski diskriminisane i isključene.
Ovaj sramni događaj školske ustanove održan je u prisustvu predstavnika centralnih i lokalnih institucija kao što su: Ministarstvo obrazovanja, nauke, tehnologije i inovacija i Opština Peć.
Mreža za ljudska prava najoštrije osuđuje ovakve isključive i diskriminatorne postupke prema pripadnicima romske, aškalijske i egipćanske zajednice, posebno kada su u pitanju deca, kao najosetljivija i jasno najranjivija kategorija našeg društva.
Stoga, zahtevamo da se ovaj slučaj tretira na osnovu Zakona o zaštiti od diskriminacije, koji garantuje jednak tretman bez ikakve direktne ili indirektne diskriminacije. Diskriminacija se definiše kao bilo kakvo razlikovanje, izuzetak, ograničenje ili preferencija po bilo kojoj osnovi, čiji je cilj da poništi ili ne prizna, uživanje ili vršenje, na isti način kao i drugi, osnovnih prava i sloboda priznatih Ustavom i drugim zakonima koji se primenjuju u Republici Kosovo.
Takođe, član 8. Zakona o dečijoj zaštiti navodi da „sve institucije, pružaoci usluga, stručnjaci za dečiju zaštitu, moraju preduzeti sve odgovarajuće mere kako bi dete bilo zaštićeno od svih oblika diskriminacije“.
Akcije MONT-a i Opštinske direkcije za obrazovanje u Peći, moraju biti hitne i efikasne u preduzimanju adekvatnih disciplinskih mera protiv učiteljice, osoblja dotične škole, ali uopšteno i od takvih slučajeva koji imaju negativan uticaj na ove zajednice i na percepciju društva uopšteno.
Veoma je važno da ne reagujemo samo danima sa ovakvim događajima, a ostali dani da prolaze ćutke i bez akcije i borbe protiv diskriminacije. Pozivamo institucije Republike Kosovo da naporno rade u sprečavanju takvih slučajeva segregacije i rade na podizanju javne svesti. U isto vreme, zahtevamo institucionalnu odgovornost i preduzimanje adekvatnih mera za predmetni slučaj, podstičući značajno uključivanje i praćenje prosvetne inspekcije, Ombudsmana i institucija nadležnih za sprovođenje Zakona o zaštiti od diskriminacije i Zakona o dečijoj zaštiti.
____
(ENG)
STATEMENT
May 19, 2022
On May 17, 2022, while the Celebration of ABC was being held in Peja with first-grade children from Kosovo, Albania, Northern Macedonia, and Presevo, in the part of the seats behind a net were sitting a group of 10 children from the Roma, Ashkali and Egyptian communities. Set aside, they were watching their peers downstairs. In the video published by the media, these children clearly express the desire to celebrate together with the other children, while their teacher justified this separation in a meaningless way. This is a horrific, painful case of segregation and discrimination against communities that are systematically discriminated against and excluded.
This shameful event perpetrated by the school, took place in the presence of representatives of central and local institutions such as: Ministry of Education, Science, Technology and Innovation and the Municipality of Peja.
Human Rights Network, together with other CSOs who have signed this letter, strongly condemns such exclusionary and discriminatory actions towards members of the Roma, Ashkali, and Egyptian communities, especially when it comes to children, as the most sensitive and clearly vulnerable category of our society.
Therefore, we request that this case be treated on the basis of the Law on Protection from Discrimination, which guarantees equal treatment without any direct or indirect discrimination. Discrimination is any distinction, exclusion, restriction, or preference on any ground, which has the purpose or impact of depreciation or violation of the recognition, enjoyment, or exercise of human rights and fundamental freedoms guaranteed by the Constitution and other applicable legislation of the Republic of Kosovo.
In addition, Article 8 of the Law on Child Protection states that “all institutions, service providers, child protection professionals, must take all appropriate measures in order for the child to be protected from all forms of discrimination. ”
Actions by MESTI and the Municipal Directorate of Education in Peja should be urgent and effective in taking adequate disciplinary measures against the teacher, the staff of the respective school, but in general, all other similar cases that have a negative impact on these communities and perception of society at large.
It is of high importance to not only react on days with cruel events like these and other days to pass quietly and without action and fight against discrimination. We call on the institutions of the Republic of Kosovo to work hard in preventing such segregating cases and to work in terms of public awareness. At the same time, we demand institutional responsibility and taking appropriate measures for the case in question, encouraging substantial involvement and monitoring by the Inspectorate of Education, the Ombudsman, and the institutions responsible for implementing the Law on Protection from Discrimination and the Law on Child Protection.
Human Rights Network (HRN) organizations:
Youth Initiative for Human Rights – Kosovo (YIHR KS)
Association of Paraplegics and Paralyzed Children of Kosovo HANDIKOS
Center for Equality and Liberty (CEL) Cel Kosovo
Kosovo Law Institute (KLI)
Kosova Women’s Network (KWN)
New Social Initiative – Nova društvena inicijativa (NSI)
Voice of Roma, Ashkali and Egyptians (VoRAE)
Organizations supporting this letter:
Junior Chamber International Prizren – JCI Prizren
OJQ DIGNITY
Shoqata e gruas “Jeta në Kastriot”
KIPRED
Fondacioni Jeshil
Fondacioni Lumbardhi
BONEVET Prishtina
BONEVET Gjakova
TOKA
Çohu
Action for Mothers and Children
Rrjeti Demokracia Fillon Këtu-DFK
QIKA
Balkan Forum
Fondacioni Kosovar i Arkitektures
ARTPOLIS
Fondacioni Shtatëmbëdhjetë
Open Data Kosovo
ETEA
Center for Political Courage (CPC)
YMCA Movement
MWAHR
Debate Center
Asociacioni Nacional i Autizmit në Kosovë – ANAK
The Kosova Rehabilitation Centre for Torture Victims – KRCT
Activism Roots
OJQ ROMA IN ACTION
Qendra per Promovimin e Drejtave te Grave ne Drenas – QPDG Drenas
CLARD
Civil Rights Program – Kosovo (CRP/K)
Instituti GAP
Kosovar Centre for Security Studies (KCSS)
Roma Versitas Kosovo – RVK
Instituti për Politika Zhvillimore – INDEP
Center for Affirmative Social Actions – CASA
Levizja FOL
Advancing Together
Community Building Mitrovica
EcoZ
Fondi për të Drejtën Humanitare Kosovë
Medica Kosova
Terre des hommes Kosovo
NGO AKTIV
OJQ Social Housing and Property Rights
Integra
NGO Domovik
Qendra Kosovare për Studime Gjinore (QKSGJ)
NGO ACDC
Rrograek – Network of Roma, Ashkali, and Egyptian Women Organizations of Kosovo
Democracy4Development | Demokraci për Zhvillim (D4D)
Youth Association – Young Active Gracanica
Kosova Young Lawyers – KYL
Koalicioni K10
Kosovo Advocacy Group-KAG
Democracy+ (D+)
Group for Legal and Political Studies (GLPS)
Këshilli Rinor Kosovar
Qendra per Zhvillimin e Grupeve Shoqerore (CSGD)
Missing Persons Resource Center (MPRC)
Aplikimi i Demokracise ne Kosove
OJQ Vullnetarët e Qytetit (VEQ – Gjilan)
REC – Reconciliation Empowering Communities
KVRL Peja
Qendra Rinore Obiliq
Centar Manjinske Zajednice – CMZ from Gracanica
HANDIKOS Malisheva
Iniciativa Kosovare per Stabilitet – IKS
Nevo Koncepti
Instituti për Mirëadministrim dhe të Drejtat e Njeriut (IMADNJ)
Drejtësi Për Të Gjithë
MODT (Multiethnic Organization for Development and Training)
Ojq Bliri
ISDY – Institute for Sustainability and Development of Youth
Instituti për Studime Evropiane dhe Globale – ISEG
AVONET